Op dinsdagavond 4 februari was René Gude, Denker des Vaderlands, op bezoek bij Platform INS. In het kader van het project “Eigen Wijzen” vertelde hij over zijn leven en zijn visie op de Kunst van het Samenleven.

“Als stand-up filosoof doe ik aan sit-down stand-up filosofie. Ik heb namelijk nog maar één been.” Met deze woorden opent René Gude de avond. Hij vertelt dat hij ernstig ziek is en dat zijn leven daardoor in een stroomversnelling is gekomen. Maar uitweiden over zijn persoonlijke situatie doet hij niet. Het is tijd voor meer filosofische gedachten. Volgens Gude doorloopt een mens vier levensfasen: de ‘nu ik’- fase (van 0 tot 25 jaar), de ‘nu wij’-fase (vanaf 25 jaar), de ‘nu zij’-fase (vanaf 56 jaar) en de ‘nu hier’-fase (vanaf 70 jaar). In de eerste fase draait het volgens Gude vooral om de ontwikkeling van de eigen identiteit, iemand worden. In de volgende fase gaat men in associaties met anderen het leven leiden. Zich inzetten voor andere, jongere generaties gebeurt in de ‘nu zij’-fase. Na het 70^ste levensjaar breekt een nieuwe fase aan: nu hier. In deze fase draait het om ‘onbedrijvigheid bedrijven’ en het loslaten van het leven. Gude besluit: “Ik vind het leven maar een buitengewoon bewerkelijke zaak”.

Na de middelbare school startte Gude met een studie aardrijkskunde. Maar omdat dit hem niet beviel, maakte hij de overstap naar filosofie. Tijdens zijn studie werkte hij als conciërge bij de Internationale School voor Wijsbegeerte (ISVW). Na een studieloopbaan van 14 jaar, ging Gude aan het werk als hoofdredacteur bij Filosofie Magazine. Na een paar jaar keerde hij terug bij ISVW. Deze keer als directeur.

De Kunst van het Samenleven

Gude kan zich goed vinden in de visie dat samenleven een kunst is die we onder de knie moeten krijgen. Onze levenswijze is compleet veranderd in vergelijking met 200.000 jaar geleden. De natuurlijke manier waarop mensen met elkaar samenleven wordt al lang niet meer beoefend. Een netwerk van maximaal 150 personen is natuurlijk en daarin kan men het met elkaar uithouden. De wereldwijde tendens om naar de stad te trekken, staat hiermee dan ook op gespannen voet. In steden leven namelijk veel meer mensen. Waar komt deze drang vandaan om naar de stad te trekken?

Samen met het publiek denkt Gude na over deze vraag. Iemand oppert dat er in steden meer te doen is, dat je er meer kunt meemaken. Een ander noemt de welvaart die groter is in steden en de veiligheid die men er kan vinden. Gude ziet juist dat we onrustig worden van zoveel mogelijkheden. Het breken met oude levensvormen is makkelijker in de stad. Echter, het creëren van nieuwe levensvormen is nog niet zo’n eenvoudige opgave.

Om het in een stad met elkaar uit te houden, zijn er kunstmatige vormen van samenleven nodig, zo stelt Gude. Als er zoveel mensen dicht op elkaar leven, dan moet de kunst van het samenleven ontwikkeld worden. Zo hebben we samen programma’s ontwikkeld om het stadsleven gemakkelijker en aangenamer te maken. Gude noemt vier programma’s: sport, kunst, filosofie & onderwijs en religie. Alle vier programma’s beoefenen we vrijwillig en spelen zich af in een zaal met stoelen waar we op gaan zitten, kijkend naar datgene wat ons geboden wordt. Maar de belangrijkste overeenkomst is dat we met behulp van deze programma’s geoefend worden ons in te leven in mensen die we niet kennen. Oorlogsdrang en agressie wordt zo gekanaliseerd in een geregeld spel. Een vaardigheid die je alleen maar nodig hebt in een stad waar je samen moet leven met meer dan 150 mensen.

Politieke clubs

Tot slot brengt Gude nog een advies uit aan de toekomstige regering. Hij onderscheidt drie manieren om politieke clubs te vormen: 1) men vormt een club in het belang van de betrokkenen (liberaal),  2) men vormt een club rondom een idee, en stelt alles in staat om het doel te bereiken (socialistisch) en 3) men wil de samenleving inrichten teruggrijpend op traditie en ervaring. Wat gebeurt er nu als deze clubs zich gaan bezighouden met de kunst van het samenleven? Liberalen willen dat iedereen tolerant is, wat uitmondt in een onverschillige, individualistische houding. Socialisten willen dat iedereen solidair is, maar heeft aan afkeer van het hier en nu en zet alles in dienst van een ideaal dat koste wat kost bereikt moet worden. Traditionalisten blijven hangen in het verleden, waardoor het hun ontbreekt aan innovatief vermogen. Deze nadelige gevolgen kunnen volgens Gude vermeden worden als de drie clubs met elkaar samenwerken en elkaar zo in evenwicht houden.

Tot slot

Met dit laatste advies kwam de eerste bijeenkomst van “Eigen Wijzen” tot een einde. Het was een interactieve en laagdrempelige avond, waarin spreker en publiek met elkaar van gedachten wisselden over de kunst van het samenleven. Houd de website van Platform INS in de gaten voor informatie over de volgende editie van “Eigen Wijzen”.

---