Op maandag 4 november was het dan eindelijk zover. Professor Anwar Alam kwam helemaal uit India voor de boeklancering van zijn nieuwe boek met de titel For the sake of Allah: The origin, development and discourse of the Gülen Movement (Voor de tevredenheid van Allah: Het ontstaan, de ontwikkeling en de boodschap van de Gulen-beweging). Dit boek verkent de Gulen-beweging, ook bekend als Hizmet (dienstbaarheid), een sociaal-religieuze beweging geïnspireerd door Fethullah Gulen. Gulen is een van de meest prominente islamitische geleerden in de moderne wereld.
Het programma werd geleid door de moderator van de avond professor Peter Demant. Hij is gespecialiseerd in het Midden-Oosten, de Islam, en het Israëlisch-Palestijns conflict. Prof. Demant startte met de toelichting van de lange staat van dienst van professor Alam. Momenteel is professor Alam als senior fellow betrokken bij de Middle East Instituut.
Veld onderzoek
Op voorhand maakt professor Alam duidelijk dat hij een onderzoeker noch zeer religieus is. Professor Alam heeft lange tijd nodig gehad om de Hizmet-beweging van binnen uit te leren kennen. Mede dankzij de 100 afgenomen interviews met senior abi’s en de achterban is hij bekend geraakt met de veel besproken Gulen beweging.
Zijn doel was om de beweegredenen en de pilaren van de Hizmet-beweging te begrijpen. Geconcludeerd kan worden dat er sprake is van een religieus beweging die orthodox is in het belijden van de religie maar niet in het uitdragen van zendingsdrang. Het gaat immers om het morele leven in het publieke leven dat gebaseerd is op vertrouwen. Het is een religieus civiele beweging geïnspireerd op onder andere het leven van de profeet Mohammed en de metgezellen. Een karakteristieke religieuze groep met morele waarden dus, volgens prof. Alam.
De succesfactoren van de Hizmet-beweging hebben vooral te maken met het idee van onderwijs, de theologische leer waar de mens centraal staat, dialoog en innovatie. Immers is de beweging constant in beweging.
Hizmet-beweging vanuit zijn onderzoek
De Hizmet-beweging noemt zichzelf een sociale beweging, maar prof. Alam is het hier niet mee eens. Naar zijn mening gaat het om een Soennitisch Islamitische beweging. Immers haalt het overgrote deel van de beweging zijn inspiratie uit onder andere het geloof, profeten, metgezellen en Said Nursi. Hij snapt daarom ook niet waarom Hizmet zich niet uitdrukkelijk als een islamitische beweging profileert. Er komt reactie van iemand uit het publiek over dat onderhand binnen Hizmet ook niet-moslims actief zijn en Hizmet graag zich openstelt voor de bijdrage van andere mensen. Prof. Alam
Onderwijs vanuit het oogpunt van de Hizmet-beweging
Vanuit de Hizmet beweging word sterk gewezen op sociaal onderwijs, opvoeding en maatschappelijke vorming. Gulen is succesvol geworden met het idee van onderwijs. Hij wil namelijk een gesprek creëren tussen verschillende mensen, waarbij het menszijn als gemeenschappelijk factor centraal staat.
Beleving van de Islam
Bij de beleving van de islam in de Islamitische wereld valt volgens Alam primair op dat:
- Het bijna niet mogelijk is om islam en de moderne waarde bij elkaar te brengen. Omdat de moslims de Westerse waarden als immoreel zien.
- Moslims in het algemeen wensen niets te maken te hebben met de westerse wereld. Terwijl onderwijs een hele grote rol speelt binnen de Islam.
Toelichting Islam en onderwijs
India is 200 jaar kolonie geweest van Engeland. Desondanks hebben de Indiërs niet geprobeerd om het Boeddhisme naar het westen te brengen. In tegenstelling tot de Islam die al meer dan 300 jaar bezig is geweest om de Islam naar het westen te brengen. Volgens professor Alam weet Fethullah Gulen erg goed waar de uitdagingen liggen van de Islamitische wereld dat al 300 jaar ontwricht is en probeert de moslims te integreren in de moderne samenleving. Dat idee is erg gecompliceerd vanwege het vrije denken versus het islamitisch denken. Hoe ga je je islamitische identiteit verenigen met een geseculariseerde rationele wereld?
Hier maakt de professor een link met onderwijs en het geloof. Immers als gekeken word naar het gebed (derde pilaar van de islam) zien we dat deze pas 10 jaar na de openbaring van de Koran aan de moslims verplicht is gesteld. Terwijl de profeet Mohammed bij de openbaring als eerst het woord IQRA (letterlijk vertaald: Lees!) te horen kreeg, of te wel onderwijs/ontwikkeling. Onderwijs binnen de islam is dus een belangrijk gegeven.
In de jaren ‘50 is Fethullah Gülen gestart met het opzetten van de beweging. In de Turkije heerste toen het beeld dat religie binnen het Kemalistische gedachtegoed niet thuishoort in het onderwijs. Maar volgens Gulen zijn juist de universele mensenrechten, vrijheid en gelijkwaardigheid een onderdeel van de Islam. Hij weet als geen ander hoe het is om de wetenschap te verbinden aan islamitische waarden. Hij verbindt onderwijs met wetenschap. De meeste docenten die binnen de Hizmet scholen doceren hebben grotendeels een wetenschappelijke of beta achtergrond.
Gedurende het veldonderzoek kwam de professor vele interessante ontwikkelingen tegen bij de Hizmet-beweging die hij niet eerder zag bij andere islamitische bewegingen. Niet eerder is hij een islamitische beweging tegengekomen waar moslims zich bezig houden met muziek, kunst en cultuur met als doel streven naar de democratische waarden. Terwijl de meeste landen in de Islamitische wereld democratie als instrument gebruiken en niet democratie als waarden. Hier speelt identiteitspolitiek een rol.
Organiseren van dialoogactiviteiten
Dialoog is een van de belangrijkste hoofddoelen binnen de beweging. De Hizmet-beweging is volgens de professor kampioen in het omarmen van dialoog. Echter, valt volgens hem wel op dat er veelal sprake is van religieus dialoog. De beweging zal zich volgens hem daarom moeten beraden over dialoog met echt andersdenkenden. Dialoog heeft immers het doel om de ander te leren kennen vanuit zijn of haar bagage/achtergrond.
Beschuldigingen en mensenrechten schendingen
De Hizmet-beweging wordt ervan beschuldigd deel te hebben genomen aan de coupepoging in 2016 in Turkije. De professor vindt het tekenend voor Hizmet dat de beweging ervoor gekozen heeft om zich rustig te houden en deze kwestie aan God over te laten. Islam predikt immers geen geweld voor en dat is eveneens de inspiratie van Gulen geweest om de vrede te bewaren.
Bestellen van dit boek kan via hier.
